هزاره نخست پس از میلاد

هر چند در دوران مسیح، گرایش مردمان به سوی او اندک بود، اما پس از گذشته یک صده، مسیحیت جهان‌گیر شد. 250 سال پس از مسیح، اردشیر پاپکان شاهنشاهی ساسانیان را پایه گذاشت. در صده ششم پس از میلاد، محمد بن عبدالله (ص)، پرچم اسلام برافراشت. هر چند محمد ده سال بیشتر حکومت نکرد؛ اما خلفای راشدین پس از او حاکم شدند. معاویه پایه‌گذار خلافت سلطنتی اموی شد. اما ایرانیان عباسیان را بر تخت نشاندند و دودمان‌ها و حکومت‌هایی ایرانی در گوشه‌گوشه ایران شکل گرفتند.

مهم‌ترین رویدادها: خیزش اردشیر پاپکان، ظهور ادیان و مذاهب، ظهور اسلام، حمله عرب به ایران، ورود اسلام، حکومت‌های کوچک محلی

   100 سال ابتدایی میلادی:

                             ج)اشکانیان: فرهاد پنجم و ملکه موزا(مادر فرهاد) (2 پ.م -2م)، ارد دوم (2-6)، وانان اول (6-12)، اردوان سوم (12-40)، واردان (40-45)، گودرز (45-51)، وانان دوم (51)، بلاش اول (51-75)، پاکر دوم (75-110)

 

   100 - 200 میلادی:

                             ج)اشکانیان: پاکر دوم (75-108)، اردوان چهارم (108-110)، خسرو (110-130)، بلاش دوم (130-148)، بلاش سوم (148-194)، بلاش چهارم (194-197)، بلاش پنجم و اردوان پنجم (197-224)

 

   200 - 300 میلادی:

                             ج)اشکانیان: بلاش پنجم (197-208)، بلاش ششم (208-215)، اردوان پنجم (215-224)

                             د)ساسانیان: اردشیر بابکان (224-243)، شاپور اول (243-272)، هرمز اول 272-273)، بهرام اول (273-276)، بهرام دوم(گور 276-293))، بهرام سوم (293)، نرسی (293-302)

 

   300 - 400 میلادی:

                             د)ساسانیان: نرسی (293-302)، هرمز دوم (302-310)، آذرنرسی (310)، ملکه ایفرا (مادر شاپوردوم 310)، شاپور دوم (ذوالاکتاف 310 تا 379)، اردشیر دوم (379-383)، شاپور سوم (383-388)، بهرام چهارم (388-400)

 

   400 - 500 میلادی:

                             د)ساسانیان: یزدگرد اول (400-421)، بهرام پنجم (421-439)، یزدگرد دوم (439-457)، هرمز سوم (457-459)، پیروز (459-484)، بلاش (484-488)، قباد (488-531)،

 

   500 - 600 میلادی:

                             د)ساسانیان: قباد (488-531)، خسرو انوشیروان (531-579)، هرمز چهارم (579-590)، بهرام ششم (590-591)،

               5-دوران اسلامی:

                              الف) اسلام: محمد بن عبدالله(پیامبر اسلام)(570-632م(11هجری قمری و شمسی)) ،

 

 

 

   600 - 700 میلادی:

                             د)ساسانیان: خسرو پرویز (591 -628)، شیرویه(628)، اردشیر سوم (628-630)، شهربراز (630)، خسرو سوم (630)، پوراندخت(630-631)، گشتاسپده (631)، آذرمیدخت (631)، هرمز پنجم(631)، خسرو چهارم (631)، پیروز دوم (631)، خسرو پنجم (631)، یزدگرد سوم (631-651)

 

        100-0 هجری:

               5-دوران اسلامی:

                              الف) اسلام: محمد بن عبدالله(پیامبر اسلام)(570-632م(11هجری قمری و شمسی)):

                                                                   1- ساسانیان: یزدگرد سوم (631-651)

                                ب)خلفای راشدین: ابابکر بن ابی قحافه (صدیق 10 هجری -13 / 634م):

                                                                   1- ساسانیان: یزدگرد سوم (631-651)

                                                                   2-گاوباریان (طبرستان): گیلانشاه (651-681م)

                                                       عمر بن خطاب (فاروق اعظم 13-23 هـ / 634- 644م):

                                                                   1- ساسانیان: یزدگرد سوم (631-651)

                                                                   2-گاوباریان (گیلان): گیلانشاه (651-681م)

                                                                   3- پادوسپانبان (طبرستان): پادوسبان (22-75 ه.ق)

                                                       عثمان بن عفان (23-35هـ/644-656م):

                                                                   1- ساسانیان: یزدگرد سوم (631-651)، پیروز سوم (651-679م)

                                                                   2- ماهویه (خراسان 651-661م)

                                                                   3-گاوباریان (گیلان): گیلانشاه (651-681م)

                                                                   4- پادوسپانبان (طبرستان): پادوسبان (22-75 ه.ق)

                                                        علی بن ابیطالب(امیرالمومنین، امام 35-40 ه.ق/ 35-39 ه.ش/ 656-661م):

                                                                   1- ساسانیان: پیروز سوم (651-679م)

                                                                   2- ماهویه (خراسان 651-661م)

                                                                   3-گاوباریان (طبرستان): گیلانشاه (651-681م)

                                                                   4- پادوسپانبان (طبرستان): پادوسبان (22-75 ه.ق)

                                                        حسن بن علی(امام مجتبی 40-41 ه.ق/ 661-661م)):

                                                                   1- ساسانیان: پیروز سوم (651-679م)

                                                                   2- ماهویه (خراسان 651-661م)

                                                                   3-گاوباریان (طبرستان): گیلانشاه (651-681م)

                                                                   4- پادوسپانبان (طبرستان): پادوسبان (22-75 ه.ق)

                                 ج) امویان: 1- سفیانیان: معاویه بن ابوسفیان(41-60ه.ق/41-59ه.ش/661-680م):

                                                                   1- ساسانیان: پیروز سوم (651-679م)، نرسی (679-709)

                                                                   2- ماهویه ()

                                                                   3-گاوباریان (طبرستان): گیلانشاه (651-681م)

                                                                   3- پادوسپانبان (طبرستان): پادوسبان (22-75 ه.ق)

                                                              یزید بن معاویه (60-64ه.ق/59 -62ه.ش/ 680-683م):

                                                                   1- ساسانیان: نرسی (679-709)

                                                                   2- ماهویه ()

                                                                   3-گاوباریان (طبرستان): گیلانشاه (651-681م)، دابویه (681-711م)

                                                                   3- پادوسپانبان (طبرستان): پادوسبان (22-75 ه.ق)

                                                            معاویه بن یزید (معاویه دوم 64ه.ق/62ه.ش/683م)):

                                                                   1- ساسانیان: نرسی (679-709)

                                                                   2- ماهویه ()

                                                                   3-گاوباریان (طبرستان): دابویه (681-711م)

                                                                   3- پادوسپانبان (طبرستان): پادوسبان (22-75 ه.ق)

                                            2- مروانیان: مروان بن حکم بن ابوالعاص بن امیه (مروان اول 64-65ه.ق/62-64ه.ش/683-685م):

                                                                   1- ساسانیان: نرسی (679-709)

                                                                   2- ماهویه ()

                                                                   3-گاوباریان (طبرستان): دابویه (681-711م)

                                                                   3- پادوسپانبان (طبرستان): پادوسبان (22-75 ه.ق)

                                                          عبدالملک بن مروان بن حکم(65-86ه.ق/64-84ه.ش/685-705م):

                                                                   1- ساسانیان: نرسی (679-709)

                                                                   2- ماهویه ()

                                                                   3-گاوباریان (طبرستان): دابویه (681-711م)

                                                                   3- پادوسپانبان (طبرستان): پادوسبان (22-75 ه.ق)، خورزاد (75-103ه.ق)

 

 

 

            700 - 800 میلادی:

                             ج) امویان: 2- مروانیان: عبدالملک بن مروان بن حکم(65-86ه.ق/64-84ه.ش/685-705م):

                                                                   1- ساسانیان: نرسی (679-709)

                                                                   2- ماهویه ()

                                                                   3-گاوباریان (طبرستان): دابویه (681-711م)

                                                                   3- پادوسپانبان (طبرستان): خورزاد (75-103ه.ق)

                                             ولید بن عبدالملک (ولید اول 86-96ه.ق/ 84-93ه.ش/ 705-715م):

                                                                   1- ساسانیان: نرسی (679-709م)، بهرام هفتم(709-710م)،خسرو پنجم (710-722م)

                                                                   2- ماهویه ()

                                                                   3-گاوباریان (طبرستان): دابویه (681-711م)، فرخان بزرگ (711-721م)

                                                                   3- پادوسپانبان (طبرستان): خورزاد (75-103ه.ق)

                                           سلیمان بن عبدالملک (96-99ه.ق /93-96 ه.ش/ 715-717م):

                                                                   1- ساسانیان: خسرو پنجم (710-722م)

                                                                   2- ماهویه ()

                                                                   3-گاوباریان (طبرستان): دابویه (681-711م)، فرخان بزرگ (711-721م)

                                                                   3- پادوسپانبان (طبرستان): خورزاد (75-103ه.ق)

                                           عمر ثانی بن عبدالعزیز بن مروان بن حکم (99-101ه.ق / 96-98 ه.ش / 717-720م):

                                                                   1- ساسانیان: خسرو پنجم (710-722م)

                                                                   2- ماهویه ()

                                                                   3-گاوباریان (طبرستان): دابویه (681-711م)، فرخان بزرگ (711-721م)،

                                                                   3- پادوسپانبان (طبرستان): خورزاد (75-103ه.ق)

 

 

       100 - 200 هجری قمری: ج) امویان: عمر ثانی بن عبدالعزیز بن مروان بن حکم (99-101ه.ق / 96-98 ه.ش / 717-720م):

                                                                   1- ساسانیان: خسرو پنجم (710-722م)

                                                                   2- ماهویه ()

                                                                   3- پادوسپانبان (طبرستان): خورزاد (75-103ه.ق)

 

                                                    یزید بن عبدالملک (یزید دوم101-105ه.ق / 98-102ه.ش / 720-724م):

                                                                   1- ساسانیان: خسرو پنجم (710-722م)، پشنگ (722-732م)

                                                                   2- ماهویه ()

                                                                   3-

 

    100 - 200 هجری شمسی: ج) امویان: یزید بن عبدالملک (یزید دوم101-105ه.ق / 98-102ه.ش / 720-724م)،

 

                                                    هشام بن عبدالملک (سرسلسله امویان آندلس یا همان اسپانیا 105-125 ه.ق / 102 -121 ه.ش/ 724-743م)،

                                                   ولید بن یزید بن عبدالملک(ولید دوم 125-126 ه.ق/ 121-123ه.ش/ 743 -744 م)،

                                                   یزید بن ولید بن عبدالملک 126ه.ق/ 123ه.ش/ 744م)،

                                                  ابراهیم بن ولید بن عبدالملک (126- 127ه.ق/ 123 ه.ش/ 744-745م)،

                                                  مروان دوم بن محمد (127-132 ه.ق/ 123-129 ه.ش/ 745-750 م)

                                 د) بنی عباس: از آن جا که در زمان عباسیان، ایرانیان قیام کرده و هر کدام در سویی از ایران حکومت تشکیل دادند و تقریباً می توان گفت از این زمان ایران به استیلای عرب پایان داد، هرچند امرای ایرانی (حتی شیعه مسلکان) گاه زیر بیعت خلیفه بودند و گاه خلیفه زیر بیعت امرای ایرانی، تنها به سلسله های ایرانی اشاره می کنیم. بنی عباس تا حمله مغول خلافت کردند:

                                                   750- 800م /132 -183 ه.ق / 129- 178ه.ش:

                                                                   1- ابوالعباس سفاح (132 -136ه.ق/ 129-133 ه.ش/ 750- 754م):

                                                                                         الف) سیاه جامگان (ابومسلم 132-137 ه.ق / 129-133 ه.ش/ 750-755م)

                                                                                          ب) برمکیان: خالد بن برمک (132-170 ه.ق/ 129-165 ه.ش / 750-786م)

                                                                   2- منصور دوانیقی (136-158 ه.ق/ 133- 154 ه.ش / 754-775م) :

                                                                                         الف) سیاه جامگان (ابومسلم 132-137 ه.ق / 129-133 ه.ش/ 750-755م)

                                                                                          ب) برمکیان: خالد بن برمک (132-170 ه.ق/ 129-165 ه.ش / 750-786م)

                                                                   3- مهدی (158-169 ه.ق/ 154-164 ه.ش/ 775-785م):

                                                                                        الف) برمکیان: خالد بن برمک (132-170 ه.ق/ 129-165 ه.ش / 750-786م)

                                                                                          ب) سپیدجامگان: مقنع (137-163 ه.ق /133-159ه.ش/755-780م)

                                                                   4- هادی (169-170 ه.ق / 164-165 ه.ش/ 785-786م):

                                                                                        الف) برمکیان: خالد بن برمک (132-170 ه.ق/ 129-165 ه.ش / 750-786م)

                                                                   5-هارون الرشید (170-193 ه.ق/ 165- 188 ه.ش/ 786 -809م):

                                                                                        الف) برمکیان: خالد بن برمک (132-170 ه.ق/ 129-165 ه.ش / 750-786م)، یحیی بن خالد (170-190 ه.ق / 165-185 ه.ش/ 786-805 م)

 

 

 

            700 - 800 میلادی:

                             د) عباسیان: 5-هارون الرشید (170-193 ه.ق/ 165- 188 ه.ش/ 786 -809م):                                                                                         الف) برمکیان: خالد بن برمک (132-170 ه.ق/ 129-165 ه.ش / 750-786م)، یحیی بن خالد (170-190 ه.ق / 165-185 ه.ش/ 786-805 م)

                                             6-امین (193-198ه.ق/ 188-193ه.ش/ 809-814م)

                                             7- مأمون (198-208ه.ق/ 193-202ه.ش/ 814-824م):

                                                         الف) طاهریان: طاهر (205-207ه.ق/ 199-201ه.ش/ 821-823م)

    200 -300 هجری ق/ش:

                             د) عباسیان: 7- مأمون (198-208ه.ق/ 193-202ه.ش/ 814-824م):

                                                         الف) طاهریان: طاهر (205-207ه.ق/ 199-201ه.ش/ 821-823م)، طلحه (207 - 213ه.ق/ 201-207 ه.ش/ 824-828م) 

                                              8- معتصم (208-227ه.ق/ 202-221 ه.ش/ 824-842م):

                                                         الف) طاهریان: طلحه (207 - 213ه.ق/ 201-207 ه.ش/ 824-828م)، عبدالله (213-230ه.ق/ 207-224ه.ش/ 828-845م)

                                              9- واثق (227-232 ه.ق/ 221-226 ه.ش/ 842-847 م):

                                                         الف) طاهریان: عبدالله (213-230ه.ق/ 207-224ه.ش/ 828-845م)، طاهر ثانی (230-248 ه.ق/ 224-241ه.ش/ 845-862 م)

                                              10- متوکل (232-247ه.ق/ 226-240 ه.ش/ 847-861 م):

                                                         الف) طاهریان: طاهر ثانی (230-248 ه.ق/ 224-241ه.ش/ 845-862 م)

                                              11- منتصر (247-248 ه.ق/ 240-241ه.ش/ 861-862 م):

                                                         الف) طاهریان: طاهر ثانی (230-248 ه.ق/ 224-241ه.ش/ 845-862 م)

                                              12- مستعین (248-252 ه.ق/ 241-245 ه.ش/ 862-866 م):

                                                         الف) طاهریان: محمد (248-259 ه.ق/ 241-252 ه.ش/ 862-873 م)

                                                           ب) علویان: حسن (250-259 ه.ق/ 243-252 ه.ش/ 864-873 م)

                                              13- معتز (252-255 ه.ق/ 245-248 ه.ش/ 866-869 م):

                                                         الف) طاهریان: محمد (248-259 ه.ق/ 241-252 ه.ش/ 862-873 م)

                                                           ب) علویان: حسن (250-259 ه.ق/ 243-252 ه.ش/ 864-873 م)

                                                            ج) صفاریان: یعقوب (253-265 ه.ق/ 246-258 ه.ش/ 867-879 م)

                                              14- مهتدی (255-256 ه.ق/ 248-249 ه.ش/ 869-870 م):

                                                         الف) طاهریان: محمد (248-259 ه.ق/ 241-252 ه.ش/ 862-873 م)

                                                           ب) علویان: حسن (250-259 ه.ق/ 243-252 ه.ش/ 864-873 م)

                                                            ج) صفاریان: یعقوب (253-265 ه.ق/ 246-258 ه.ش/ 867-879 م)

                                              15- معتمد (256-279 ه.ق/ 249-271 ه.ش/ 870-892 م):

                                                         الف) طاهریان: محمد (248-259 ه.ق/ 241-252 ه.ش/ 862-873 م)

                                                           ب) علویان: حسن (250-259 ه.ق/ 243-252 ه.ش/ 864-873 م)، محمد (259-287 ه.ق/ 243- 279 ه.ش/ 873-900 م)

                                                            ج) صفاریان: یعقوب (253-265 ه.ق/ 246-258 ه.ش/ 867-879 م)، عمرولیث (265-289 ه.ق/ 258- 281 ه.ش/ 879-902 م)

                                                             د) سامانیان: نصر (261-279 ه.ق/ 254-271 ه.ش/ 875-892م)

                                              16- معتضد (279-289 ه.ق/ 271-281 ه.ش/ 892-902 م):

                                                           الف) علویان: محمد (259-287 ه.ق/ 243- 279 ه.ش/ 873-900 م)، اطروش (287-301 ه.ق/ 279-293 ه.ش/ 900-914 م)

                                                             ب) صفاریان: عمرولیث (265-289 ه.ق/ 258- 281 ه.ش/ 879-902 م)

                                                              ج) سامانیان: اسماعیل (279-295 ه.ق/ 271-287 ه.ش/ 892-908م)

 

 

 

         900- 1000 م:

                                              16- معتضد (279-289 ه.ق/ 271-281 ه.ش/ 892-902 م):

                                                           الف) علویان: محمد (259-287 ه.ق/ 243- 279 ه.ش/ 873-900 م)، اطروش (287-301 ه.ق/ 279-293 ه.ش/ 900-914 م)

                                                             ب) صفاریان: عمرولیث (265-289 ه.ق/ 258- 281 ه.ش/ 879-902 م)

                                                              ج) سامانیان: اسماعیل (279-295 ه.ق/ 271-287 ه.ش/ 892-908م)

                                              17- مکتفی(289-295 ه.ق/ 281-287 ه.ش/ 902-908 م):

                                                           الف) علویان: اطروش (287-304 ه.ق/ 279-295 ه.ش/ 900-917 م)

                                                             ب) صفاریان: عمرولیث (265-289 ه.ق/ 258- 281 ه.ش/ 879-902 م)، طاهر (289-296 ه.ق/ 281-288 ه.ش/ 902-909 م)

                                                              ج) سامانیان: اسماعیل (279-295 ه.ق/ 271-287 ه.ش/ 892-908م)

                                              18- مقتدر (295-320 ه.ق/ 287-311 ه.ش/ 908-932 م):

                                                           الف) علویان: اطروش (287-304 ه.ق/ 279-295 ه.ش/ 900-917 م)، حسن (304-316 ه.ق/ 295-307 ه.ش/ 917-928 م)

                                                             ب) صفاریان: طاهر (289-296 ه.ق/ 281-288 ه.ش/ 902-909 م)، لیث (296-316 ه.ق/ 288-307 ه.ش/ 909-928 م)

                                                              ج) سامانیان: احمد (295-301ه.ق/ 287-293 ه.ش/ 908-914 م)

 

      300-400 هجری قمری/ شمسی:

                                              18- مقتدر (295-320 ه.ق/ 287-311 ه.ش/ 908-932 م):

                                                           الف) علویان: حسن (304-316 ه.ق/ 295-307 ه.ش/ 917-928 م)

                                                             ب) صفاریان: لیث (296-316 ه.ق/ 288-307 ه.ش/ 909-928 م)، احمد (316-352 ه.ق/ 307-342 ه.ش/ 928-963 م)

                                                              ج) سامانیان: احمد (295-301ه.ق/ 287-293 ه.ش/ 908-914 م)، نصر (301-331 ه.ق/ 293-322 ه.ش/ 914-943 م)

                                                              د) زیاریان: مرداویچ (316-323ه.ق/ 307-314 ه.ش/ 928-935 م)

                                              19- قاهر (320-322 ه.ق/ 311-313 ه.ش/ 932-934 م):

                                                           الف) زیاریان: مرداویچ (316-323ه.ق/ 307-314 ه.ش/ 928-935 م)

                                                             ب) صفاریان: احمد (316-352 ه.ق/ 307-342 ه.ش/ 928-963 م)

                                                              ج) سامانیان: نصر (301-331 ه.ق/ 293-322 ه.ش/ 914-943 م)

                                                              د) آل بویه (فارس): عمادالدوله (321-338ه.ق/ 312-328 ه.ش/ 933-950 م)

                                              20- راضی (322-329 ه.ق/ 313-320 ه.ش/ 934-941 م):

                                                           الف) زیاریان: مرداویچ (316-323ه.ق/ 307-314 ه.ش/ 928-935 م)، وشمگیر (323-356 ه.ق/ 314-346 ه.ش/ 935-967 م)

                                                             ب) صفاریان: احمد (316-352 ه.ق/ 307-342 ه.ش/ 928-963 م)

                                                              ج) سامانیان: نصر (301-331 ه.ق/ 293-322 ه.ش/ 914-943 م)

                                                              د) دیلمیان (فارس): عمادالدوله (321-338ه.ق/ 312-328 ه.ش/ 933-950 م)

                                                                               (ری): رکن الدوله (324-365 ه.ق/ 315-355 ه.ش /936-976 م)

                                              21- متقی (329-333 ه.ق/ 320-324 ه.ش/ 941-945 م):

                                                           الف) زیاریان:  وشمگیر (323-356 ه.ق/ 314-346 ه.ش/ 935-967 م)

                                                             ب) صفاریان: احمد (316-352 ه.ق/ 307-342 ه.ش/ 928-963 م)

                                                              ج) سامانیان: نصر (301-331 ه.ق/ 293-322 ه.ش/ 914-943 م)، نوح (331-342 ه.ق/ 322-332 ه.ش/ 943-954 م)

                                                              د) دیلمیان (فارس): عمادالدوله (321-338ه.ق/ 312-328 ه.ش/ 933-950 م)

                                                                               (ری): رکن الدوله (324-365 ه.ق/ 315-355 ه.ش /936-976 م)

                                              22- مستکفی (333-334 ه.ق/ 324-325 ه.ش/ 945-946 م):

                                                           الف) زیاریان:  وشمگیر (323-356 ه.ق/ 314-346 ه.ش/ 935-967 م)

                                                             ب) صفاریان: احمد (316-352 ه.ق/ 307-342 ه.ش/ 928-963 م)

                                                              ج) سامانیان: نوح (331-342 ه.ق/ 322-332 ه.ش/ 943-954 م)

                                                              د) دیلمیان (فارس): عمادالدوله (321-338ه.ق/ 312-328 ه.ش/ 933-950 م)

                                                                               (ری): رکن الدوله (324-365 ه.ق/ 315-355 ه.ش /936-976 م)

                                                                            (عراق): معزالدوله (334-356 ه.ق/ 325-346 ه.ش /946-967 م)

                                              23- مطیع (334-363 ه.ق/ 325-353 ه.ش/ 946-974 م):

                                                           الف) زیاریان:  وشمگیر (323-356 ه.ق/ 314-346 ه.ش/ 935-967 م)، بیستون (356-366 ه.ق/ 346-356 ه.ش/ 967-977م)

                                                             ب) صفاریان: احمد (316-352 ه.ق/ 307-342 ه.ش/ 928-963 م)، خلف (352-393 ه.ق/ 342-382 ه.ش/ 963-1003 م)

                                                              ج) سامانیان: نوح (331-342 ه.ق/ 322-332 ه.ش/ 943-954 م)، عبدالملک (342-350 ه.ق/ 332-340 ه.ش/ 954-961 م)، منصور (350-366 ه.ق/ 350-356 ه.ش/ 961-977 م)

                                                              د) دیلمیان (فارس): عمادالدوله (321-338ه.ق/ 312-328 ه.ش/ 933-950 م)، عضدالدوله (338-372 ه.ق/ 328-361 ه.ش/950-983 م)

                                                                               (ری): رکن الدوله (324-365 ه.ق/ 315-355 ه.ش /936-976 م)

                                                                            (عراق): معزالدوله (334-356 ه.ق/ 325-346 ه.ش /946-967 م)، بختیار (356-367 ه.ق/ 346-357 ه.ش/ 967-978 م)

                                                              هـ) غزنویان: البتکین (351-352 ه.ق/ 341-342 ه.ش/ 962-963 م)، اسحق (352-366 ه.ق/ 342-356 ه.ش/963-977 م)

                                              24- طالع (363-389 ه.ق/ 353-378 ه.ش/ 974-1000 م):

                                                           الف) زیاریان: بیستون (356-366 ه.ق/ 346-356 ه.ش/ 967-977م)، قابوس (366-403 ه.ق/ 356-392 ه.ش/ 977-1013 م)

                                                             ب) صفاریان: خلف (352-393 ه.ق/ 342-382 ه.ش/ 963-1003 م)

                                                              ج) سامانیان: منصور (350-366 ه.ق/ 350-356 ه.ش/ 961-977 م)، نوح (366-387 ه.ق/ 356-376 ه.ش/977-997 م)، منصور (387-389 ه.ق/ 376-378 ه.ش/ 997-999م )، عبدالملک(389 ه.ق/ 378 ه.ش/1000 م)

                                                              د) دیلمیان (فارس): عضدالدوله (338-372 ه.ق/ 328-361 ه.ش/950-983 م)، ابوکالیجار (372-379 ه.ق/ 361-368 ه.ش/ 983-989 م)، بهاءالدوله (379-414 ه.ق/368-402 ه.ش/ 989-1023 م)

                                                                               (ری): رکن الدوله (324-365 ه.ق/ 315-355 ه.ش /936-976 م)، مویدالدوله (365-372 ه.ق/ 355-361 ه.ش/ 976-983 م)، فخرالدوله (372-387 ه.ق/ 361-376 ه.ش/ 983-997م)، مجدالدوله (387-420 ه.ق/ 376-408 ه.ش/ 997-1029 م)

                                                                            (عراق): بختیار (356-367 ه.ق/ 346-357 ه.ش/ 967-978 م)، عضدالدوله (367-376 ه.ق/ 357-365 ه.ش/ 978-987 م)، شرف الدوله (376-379 ه.ق/ 365 - 368 ه.ش/ 987-990 م)، بهاءالدوله (379-414 ه.ق/ 368-402 ه.ش/ 990-1023 م)

                                                              هـ) غزنویان: اسحق (352-366 ه.ق/ 342-356 ه.ش/963-977 م)، سبکتکین (366-387 ه.ق/ 356-376 ه.ش/977-987 م)/ اسماعیل (387-388 ه.ق/ 376-377 ه.ش/ 987-988 م)، محمود (388-421 ه.ق/ 377-409 ه.ش/ 988-1030 م)